Τρενάκι ο Μουτζούρης...

Το τρενάκι του Πηλίου, ο θρυλικός "Μουτζούρης" εδώ και έναν αιώνα περίπου, με μία διακοπή 25 χρόνων, σημαδεύει την ιστορία του τόπου καθώς υπήρξε έντονα δυναμικό στοιχείο πολιτισμού και ανάπτυξης.

Στην περίοδο της μεγάλης ακμής του Βόλου και του Πηλίου, περίπου το 1890 με την εντυπωσιακή οικονομική αλλά και πολιτιστική ανάπτυξη ήρθε και ο σιδηρόδρομος που έδωσε τις λύσεις στην συγκοινωνία και τις μεταφορές όλης της περιοχής, ωθώντας την σε μεγάλα άλματα προόδου. Από το 1878 είχαν αρχίσει οι συζητήσεις στην Βουλή για την αναγκαιότητα της συγκοινωνίας της χερσονήσου του Πηλίου το οποίο την εποχή εκείνη είχε περισσότερους από 60.000 κατοίκους και πλούσια παραγωγή με πάμπολλα προϊόντα τα οποία έμεναν αδιάθετα λόγω της ανυπαρξίας συγκοινωνιακών έργων.

Στα παράλια υπήρχε μια σχετικά ανεπτυγμένη ναυσιπλοΐα που βοηθούσε, αλλά ο ορεινός όγκος δεν επικοινωνούσε παρά μόνο με μικρά μονοπάτια. Στα τέλη του 1889 είχαν ωριμάσει και οι οικονομικές συνθήκες και λήφθηκε η απόφαση να γίνει η σιδηροδρομική σύνδεση του Βόλου με τις εύφορες περιοχές του Κεντρικού Πηλίου.

Η επιλογή του στενού εύρους των 60cm έγινε με γνώμονα το σχετικά μικρότερο μεταφορικό έργο που καλούταν να επιτελέσει αυτό το δίκτυο, το οποίο θα μετέφερε τα αγαθά της συγκεκριμένης περιοχής στο Λιμάνι του Βόλου. Λόγω της μορφολογίας του εδάφους, η 60αρα γραμμή θα ελισσόταν πολύ πιο εύκολα, θα ήθελε μικρότερης έκτασης και προϋπολογισμού τεχνικά έργα και επομένως θα ήθελε και μικρότερους χρόνους αποπερατώσεως.

Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της γραμμής, στέφθηκαν με μεγάλη επιτυχία και είχαν και μεγάλη κερδοφορία. Έτσι λοιπόν άρχιζαν να ωριμάζουν και οι αρχικές σκέψεις για επέκταση της γραμμής προς το ορεινό Ανατολικό Πήλιο και προς Τσαγκαράδα και Ζαγορά. Το υψηλό όμως κόστος είναι και η αιτία της τελικής απόφασης για την κατασκευή της γραμμής μέχρι τις Μηλιές (Μηλέαι). Η κύρωσης της σύμβασης της επέκτασης Άνω Λεχωνίων – Μηλέων, έγινε αργότερα με τον νόμο ΒΨΝΘ/8.

Η μελέτη ξεκίνησε τον Μάιο του 1900 και τα έργα κατασκευής τον Ιούλιο του 1901, κάτω από την γενική διεύθυνση του Ιταλού μηχανικού Εβαρίστο ντε Κίρικο, πατέρα του γνωστού ζωγράφου Τζιόρτζιο ντε Κίρικο ο οποίος κατοικούσε στον Βόλο. Αυτό το δεύτερο κομμάτι του σιδηρόδρομου του Πηλίου ήταν πολύ πιο δύσκολο στην κατασκευή λόγω του ορεινού ανάγλυφου και της ανάγκης πολύ περισσότερων τεχνικών έργων.

Εκτός από τις πολλές μικρότερες των 4ων μέτρων που υπήρχαν, κατασκευάσθηκαν επτά μεγάλες λιθόκτιστες κοιλαδογέφυρες και μια μεταλλική, καθώς και 2 σήραγγες. Ακόμα έγιναν πλήθος άλλων βοηθητικών έργων καθώς και οι σταθμοί στην Άνω Γατζέα και στις Μηλιές.

Την 1η Ιουλίου 1903 αποπερατώνονται οι εργασίες κατασκευής, αφού μεσολάβησαν αρκετές διακοπές λόγω των κακών καιρικών συνθηκών του χειμώνα 1902-1903 καθώς και αρκετών αντιδράσεων κατοίκων της περιοχής που διαφωνούσαν με τα ποσά των απαλλοτριώσεων.

Μετά την έναρξη λειτουργίας του τραίνου, λόγω των πολύ κακών καιρικών συνθηκών υπήρξαν προβλήματα στο τμήμα μεταξύ Γατζέας και Μηλέων με αποτέλεσμα το κλείσιμο του και την ανακατασκευή πολλών σημείων. Το τμήμα αυτό αποκαθίσταται και λειτούργησε εκ νέου στις 2/5/1904.

Η εκμετάλλευση τελικά της γραμμής Άνω Λεχωνίων – Μηλεών αποδείχθηκε ζημιογόνος αφού τα ετήσια έσοδα της ήταν λιγότερα των προσδοκώμενων. Οι σκέψεις και οι μελέτες για την επέκταση του στην Ζαγορά, που είχε να προσφέρει αρκετό μεταφορικό έργο, δεν πραγματοποιήθηκαν, και στην πορεία με την μεσολάβηση των πολέμων της δεκαετίας 1910-20 καθώς και διάφορες άλλες εξελίξεις και αλλαγές στα τεχνικό-οικονομικά δεδομένα, ματαίωσε οριστικά αυτή την προοπτική.

Το 1971, η Δικτατορική κυβέρνηση αποφασίζει την οριστική κατάργηση της σιδηροδρομικής γραμμής Βόλου-Μηλέων.

Η προσπάθεια επαναλειτουργίας...

Ευτυχώς που στις κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν ιδιοτέλειες πάνω στο κοινό συμφέρον, σέβονται την ιστορία και τους κόπους των προγόνων τους και αγωνίζονται για τα πιστεύω τους. Τέτοιας ποιότητος ήταν και οι άνθρωποι που μετά το κλείσιμο της γραμμής ξεκίνησαν έναν πολύχρονο αγώνα για την επαναλειτουργία αυτού του τραίνου. Οι φίλοι του τραίνου. Όσο τα χρόνια περνούσαν το κίνημα των υποστηρικτών του Πηλιορείτικου τραίνου γινόταν πιο δυνατό, πιο οργανωμένο και με πολλά επιχειρήματα.

Με ασφυκτικές και συνεχείς πιέσεις και με δυναμικές κινητοποιήσεις προς όλους τους αρμόδιους αλλά και προς το ΟΣΕ, κατάφεραν σε πρώτη φάση να μην επιτρέψουν την σχεδιασμένη αποξήλωση των γραμμών από μέρους της Νομαρχίας που κάποια στιγμή ξεκίνησε. Το θέμα παίρνει πλέον πανελλήνιες διαστάσεις, οι φίλοι του τραίνου κινητοποιούν πάρα πολλούς φορείς στο εσωτερικό καθώς και σωματεία απόδημων Μαγνησιωτών και Θεσσαλών και καταφέρνουν την επαναλειτουργία του.

Το 1987 στις 29 Αυγούστου, στα πλαίσια της Βαλκανικής Έκθεσης Χειροτεχνίας, γίνεται και η πρώτη πανηγυρική επανεμφάνιση του τραίνου στους δρόμους του Βόλου και συγκεκριμένα σε μια διαδρομή 5 χιλιομέτρων από τον ΣΣ Σταθμό μέχρι το Άναυρο. Η όλη εκδήλωση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία και πήρε μεγάλη πανελλαδική δημοσιότητα. Ήταν ένα ακόμα στιβαρό σκαλοπάτι στις προσπάθειες για την επαναλειτουργία της γραμμής.

Μετά από πολύ δουλειά και με δεδομένες συμμαχίες των τοπικών φορέων και του ΟΣΕ οι οποίοι επιτέλους κατανόησαν την σπουδαιότητα της συντήρησης και επαναλειτουργίας της γραμμής έστω και στο τμήμα Άνω Λεχώνια – Μηλιές, στις 23/5/1996, ακριβώς 25 χρόνια μετά την διακοπή, το τραινάκι του Πηλίου με επικεφαλής την ατμάμαξα και τα βαγόνια του ασφυκτικά γεμάτα, ανηφορίζει τις πλαγιές του Πηλίου σε δοκιμαστικά δρομολόγια με τα επίσημα εγκαίνια επαναλειτουργίας να γίνονται στις 25/5/1996.

Το σήμερα...

Το τρενάκι στις μέρες μας λειτουργεί από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο, με ειδικό πρόγραμμα κυκλοφορίας, με 1 ημερήσιο δρομολόγιο στην ορεινή διαδρομή. Ο συνολικός χρόνος διαδρομής είναι 1 ώρα και 30 λεπτά (με 15 λεπτά στάθμευση για ξεμούδιασμα, καφέ, τσίπουρο και αναψυκτικά στο γραφικό σταθμό της Άνω Γατζέας).

Η πρόσβαση στο σιδηροδρομικό σταθμό Άνω Λεχωνίων που απέχει 12 χιλιόμετρα από το Βόλο, γίνεται από το δρόμο προς Καλά Νερά, με το λεωφορείο της γραμμής Βόλου – Λεχωνίων – Πλατανιδίων και κάνει στάση 50 μέτρα από το σταθμό. Η πρόσβαση γίνεται και με ΙΧ καθώς υπάρχει μεγάλος χώρος στάθμευσης μπροστά στο σταθμό. Υπάρχουν καφέ πινακίδες σήμανσης του σταθμού από τον παρακείμενο οδικό άξονα.

Η οδική πρόσβαση στο σταθμό Μηλεών γίνεται μόνο με ΙΧ και υπάρχουν περιορισμένες θέσεις στάθμευσης στην περιοχή του σταθμού, η κατεύθυνση του οποίου σημαίνεται με καφέ πινακίδα από τον οδικό άξονα που οδηγεί στις Μηλιές.

Παρά το γεγονός ότι η περιοχή του Πηλίου έχει ανεπτυγμένο και τον χειμερινό τουρισμό ο οποίος με την παρουσία του γραφικού τραίνου θα μπορούσε να αναπτυχτεί ακόμα περισσότερο, το τραινάκι δεν εκτελεί δρομολόγια, ούτε καν τα Σαββατοκύριακα, κατά την διάρκεια του χειμώνα. Έτσι λοιπόν στις μέρες μας τα δρομολόγια ξεκινούν από τον μήνα Απρίλιο και σταματούν στις αρχές Οκτωβρίου. Για να ταξιδέψει κάποιος με τις παραδοσιακές ατμάμαξες θα πρέπει να έρθει σε συνεννόηση με τον ΟΣΕ και να πραγματοποιήσει ειδική μίσθωση.

Δρομολόγια - Τιμές

Το τρένο αναχωρεί στις 10:00 από τα Άνω Λεχώνια και στις 15:00 από τις Μηλιές, με ενδιάμεση στάση 15' στην Άνω Γατζέα και στις δύο κατευθύνσεις. Το εισιτήριο κοστίζει 18€ και 10€ το παιδικό, για μετάβαση με επιστροφή και για απλή μετάβαση 10€ και 6€ αντίστοιχα.

Το τρενάκι διατίθεται για ενοικίαση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Πληροφορίες για έκδοση εισιτηρίων, δρομολόγια και ενοικίαση του τρένου του Πηλίου στο Γραφείο Ταξιδίων Βόλου της ΤΡΑΙΝΟΣΕ (τηλ. & fax: 24210 39723).

Πηγές: 
Ζαρταλούδης, Γ., Κουτελίδης, Δ., et al. (επιμ.), (1996). Οι Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι. Η διαδρομή τους από το 1869 έως και σήμερα. Αθήνα: Μίλητος.
Ναθένας, Γ. & Καραθάνου, Μ., (2004). Το τραινάκι του Πηλίου. Από την πόλη των Αργοναυτών στο βουνό των Κενταύρων. Αθήνα: Μίλητος.